George Herbert Mead là ai?
George Herbert Mead, tên đầy đủ là George Herbert Mead, sinh ngày 27 tháng 2 năm 1863 tại South Hadley, Massachusetts, Hoa Kỳ. Ông là một trong những nhà tư duy xã hội và tâm lý học quan trọng của thế kỷ 20 và đã để lại một ảnh hưởng sâu sắc trong lĩnh vực này.
Với vai trò là một giáo sư tại Đại học Chicago, George Herbert Mead đã phát triển các lý thuyết về xã hội hóa và tương tác biểu tượng (symbolic interactionism) độc đáo. Công trình của ông đã mở ra một góc nhìn mới về cách con người hiểu và tương tác với xã hội xung quanh, đặc biệt về cách ngôn ngữ và biểu tượng đóng vai trò quan trọng trong quá trình này.
Tìm hiểu về George Herbert Mead không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự phát triển của lĩnh vực tâm lý học và xã hội học mà còn giúp chúng ta áp dụng những kiến thức này vào cuộc sống hàng ngày để hiểu sâu hơn về tương tác xã hội, bản ngã của mỗi người, và cách chúng ta xây dựng mối quan hệ với người khác. Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng và ảnh hưởng của George Herbert Mead, chúng ta sẽ xem xét cuộc đời và công trình của ông trong các phần tiếp theo.
Cuộc đời và hình thành quan điểm
Thời thơ ấu và học vấn của George Herbert Mead
George Herbert Mead được sinh ra vào năm 1863 tại South Hadley, Massachusetts, trong một gia đình có truyền thống học vấn và tôn trọng tri thức. Ông là con trai của Hiram Mead và Elizabeth Storrs Mead. Thời thơ ấu của Mead đã chứng kiến cuộc Nội chiến Hoa Kỳ, một thời kỳ đầy biến động trong lịch sử nước Mỹ, và có thể thấy sự ảnh hưởng của những sự kiện này trong cuộc đời và tư duy của ông.
Mead đã nhận bằng cử nhân từ Đại học Harvard vào năm 1883 và sau đó theo học tại Đại học Berlitz ở Đức. Tại Đức, ông tiếp xúc với triết học lý thuyết của Hermann Lotze và triết học thực tiễn của Wilhelm Dilthey. Những tác động này đã bắt đầu hình thành quan điểm triết học của Mead và đặt nền móng cho những ý tưởng sau này về xã hội hóa và tương tác xã hội.
Ảnh hưởng của các triết học gia và nhà tâm lý học đương thời
George Herbert Mead cũng bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi những triết học gia và nhà tâm lý học khác trong thời gian ông sống. Trong thập kỷ 1890 và 1900, ông làm việc cùng với những người như John Dewey và James Rowland Angell tại Đại học Chicago, nơi mà triết học tương tác xã hội và tâm lý học đang phát triển mạnh mẽ. Dewey, một triết gia nổi tiếng, đã có sự ảnh hưởng lớn đối với Mead về khía cạnh triết học thực tiễn và triết học của hành động.
Quá trình phát triển quan điểm xã hội hóa của Mead
Qua sự học tập và tiếp xúc với những tư duy này, George Herbert Mead phát triển quan điểm riêng về xã hội hóa và hành vi con người. Ông bắt đầu thấy sự quan trọng của tương tác xã hội, biểu tượng, và ngôn ngữ trong việc xây dựng bản ngã của mỗi người. Các ý tưởng này đã làm nền tảng cho công trình lý thuyết về Tôi (Self) và hành vi tượng tác mà Mead đã phát triển và truyền bá trong sự nghiệp của mình.
Những đóng góp
Lý thuyết về Tôi (Self)
Một trong những đóng góp lớn nhất của George Herbert Mead trong lĩnh vực tâm lý học và xã hội học là lý thuyết về Tôi (Self). Mead đã phân chia khái niệm Tôi thành hai phần quan trọng: Tôi tôi (I) và Tôi ta (Me). Tôi tôi (I) là phần của bản ngã con người liên quan đến khả năng tự do sáng tạo và quyết định hành động. Trong khi đó, Tôi ta (Me) là phần của bản ngã liên quan đến việc con người nhận thức về mình thông qua góc nhìn và đánh giá của xã hội xung quanh. Mead cho rằng quá trình phát triển Tôi phụ thuộc vào khả năng tương tác xã hội và sử dụng ngôn ngữ.
Góc nhìn xã hội hóa (Socialization)
George Herbert Mead cũng đã đóng góp quan trọng vào việc hiểu quá trình xã hội hóa (socialization) của con người. Ông coi xã hội hóa là quá trình mà con người học cách thích nghi với xã hội xung quanh thông qua việc tương tác với người khác và sử dụng ngôn ngữ. Mead lưu ý rằng xã hội hóa không chỉ giúp con người nắm bắt các quy tắc và giá trị xã hội mà còn cho phép họ phát triển khả năng tương tác và hiểu biết về tâm trạng và ý nghĩa của người khác.
Mead cũng đã đưa ra ý tưởng về vai trò quan trọng của hành vi tượng tác (symbolic interaction) trong quá trình xã hội hóa. Tương tác biểu tượng tác bao gồm việc sử dụng biểu tượng và ngôn ngữ để truyền đạt ý nghĩa và tương tác với người khác. Điều này làm nền tảng cho việc hiểu rõ hơn về cách con người tương tác xã hội và xây dựng các vai trò và định danh cá nhân trong xã hội.
Khái niệm về tương tác biểu tượng (Symbolic Interactionism)
George Herbert Mead được coi là một trong những người đưa ra lý thuyết tương tác biểu tượng (symbolic interactionism), một lý thuyết quan trọng trong xã hội học. Lý thuyết này tập trung vào tương tác xã hội, vai trò của biểu tượng và ngôn ngữ trong việc hiểu biết xã hội, và cách con người xây dựng ý nghĩa thông qua việc tương tác với nhau.
Tương tác biểu tượng được thể hiện qua việc sử dụng biểu tượng và ngôn ngữ để truyền đạt ý nghĩa và tương tác với người khác. Mead đã nhấn mạnh rằng thông qua hành vi tượng tác, con người có khả năng đặt mình vào vị trí của người khác và hiểu được cảm xúc và ý nghĩa của họ, điều này góp phần vào quá trình xã hội hóa và hình thành bản ngã.
Ảnh hưởng của George Herbert Mead trong lĩnh vực xã hội học và tâm lý học
George Herbert Mead đã để lại một ảnh hưởng to lớn trong cả hai lĩnh vực xã hội học và tâm lý học. Lý thuyết về Tôi và quá trình xã hội hóa của ông đã mở ra một cửa sổ mới cho việc hiểu con người và tương tác xã hội. Trước đây, tâm lý học tập trung nhiều vào các quá trình nội tâm và xã hội học thường tập trung vào cấu trúc xã hội, nhưng Mead đã đưa tâm trí và tương tác xã hội vào tâm điểm của nghiên cứu.
Công trình của George Herbert Mead vẫn tiếp tục được nghiên cứu và phát triển trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Các nhà nghiên cứu và triết gia đã mở rộng và áp dụng những ý tưởng của Mead trong các lĩnh vực như tâm lý xã hội, tâm lý phát triển, xã hội học văn hóa, và nghiên cứu về tâm lý cá nhân. Điều này chứng tỏ sự sâu sắc và bền vững của tác động của ông trong các lĩnh vực liên quan đến tâm lý học và xã hội học.
Kết luận
George Herbert Mead, một trong những nhà tư duy xã hội và tâm lý học nổi tiếng của thế kỷ 20, để lại một di sản đáng kể trong lĩnh vực này. Cuộc đời và công trình của ông đã được thảo luận ở các phần trước, nhưng quan trọng nhất, ông đã giới thiệu các lý thuyết quan trọng về Tôi, xã hội hóa và hành vi tượng tác. Lý thuyết về Tôi và quá trình xã hội hóa của ông đã mở ra một cửa sổ mới cho việc hiểu về con người, vai trò của xã hội và tương tác xã hội trong việc hình thành bản ngã.